Michaël Borremans in het koninklijk Paleis te Brussel

Het is weinige kunstenaars gegeven om nieuw werk te creëren voor het Belgisch koninklijk paleis, maar na Jan Fabre is Michaël Borremans er wel degelijk in geslaagd. Tot 5 september 2010 kan je zijn schilderijen bekijken in het Salon van de Maarschalken tijdens de jaarlijkse opendeurdagen.

Koninklijke interesse

De Belgische koninklijke familie schenkt traditioneel veel aandacht aan kunstenaars uit diverse kunstrichtingen. Koningin Elisabeth is de geschiedenis ingegaan als de meest kunstzinnige koningin die België ooit gekend heeft. Het is dus niet verwonderlijk dat een prestigieuze muziekwedstrijd haar naam meekreeg.
Koningin Paola's interesse voor hedendaagse kunst is bekend. In 2002 creëerde Jan Fabre op haar vraag 'Heaven of delight' in de grote spiegelzaal van het paleis, een werkstuk dat heel wat ophef veroorzaakte.

Nu kreeg Michaël Borremans het verzoek om zijn creativiteit ten dienste van het paleis te stellen. Hij mocht de ruimtes van het paleis komen bekijken en kreeg carte blanche om er zijn ding in te doen. Zeven schilderijen, waarvan één met digitale video, waren het gevolg.

Voorbereiding

Bij zijn speurtocht door het paleis belandde hij op de zolder waar hij lakeienkostuums uit de negentiende eeuw aantrof. Ze inspireerden hem voor een reeks schilderijen. Uit de zeventien werken pikte hij er zeven uit om in het paleis te exposeren.
Hij koos het thema 'lakeien' omdat de lakei doorheen de eeuwen een constante factor was geweest in koninklijke middens en deze bediendes ook nu nog deel van het personeel uitmaken. Hij zag deze vorm van continuïteit niet enkel in lakeien maar ook in zijn persoon zelf aangezien schilders door de eeuwen heen in dienst van vorstenh

uizen werkten. Borremans' grote voorbeeld is Velazquez die hofschilder was van Filips IV van Spanje.

Als voorbereiding voor zijn schilderijen gebruikte hij het personeel als model. Hij fotografeerde ze maar kwam dan tot de constatering dat het generaliserend effect dat hij beoogde zo niet zou werken. Daarom koos hij voor één figuur voor al zijn creaties die in verschillende poses werd geschilderd en soms ook een vreemde activiteit verricht (of hoe noem je het anders als een lakei zich ostentatief in de vinger snijdt of zichzelf een oog uitsteekt?). De lakei draagt de kostuums uit de negentiende eeuw omgekeerd wat een vervreemdend effect tot gevolg heeft en doet denken aan schilderijen van Magritte of Ensor. Magritte werd trouwens slechts 15 km van Borremans' geboortestad (Geraardsbergen) in Lessines geboren. De noodzaak voor surrealisme en absurditeit heeft met de geografische afkomst te maken, vindt de kunstenaar.
Zodus krijg je de paradox van een verwijzing naar de portretschilderijen uit vorige eeuwen gecombineerd met de absurde schilderkunst uit de twintigste eeuw. Deze psychologische spanning maakt een veelzijdige interpretatie mogelijk.

Wie is Borremans?

Michaël Borremans (°1963) is op zeer korte tijd uitgegroeid tot een van de grootste Belgische schilders van onze tijd. Hoewel hij een kunstopleiding volgde aan de Hogeschool voor Kunst en Wetenschappen Sint-Lucas te Brussel en hij vooral de fotografie beoefende, legde hij zich pas toe op het tekenen en schilderen in de loop van de jaren negentig. Na tien jaar lesgegeven te hebben aan het Stedelijk Secundair Kunstinstituut te Gent, trad hij door toedoen van Jan Hoet van het SMAK Gent (Stedelijk Museum voor Actuel Kunst) eindelijk naar buiten met zijn werk. De Antwerpse kunstgalerij Zeno X werd de start van een blitzcar

rière die hem in een mum van tijd tentoonstellingen bezorgde in de Verenigde Staten, Japan, Zwitserland, Italië, Finland en Duitsland.

Zijn werk, doorgaans in klein formaat, wordt omschreven als een boeiend gesprek met de traditionele teken- en schilderkunst uit de 18de en 19de eeuw, gekoppeld aan een bespiegeling over de eigentijdse mens en de samenleving. De bijzondere aandacht voor het detail valt op, een verwijzing naar schilders als Vermeer met wie hij zich technisch verwant voelt, alsmede de keuze voor het borstbeeld. De titels van zijn werk zijn snaakse knipogen die hij ons toezendt: 'Taking Turns', 'Honest ways of percepting your environment' of 'Looking at the face I had before the world was made' (citaat van John Keats). Een man in een dwangbuis geeft hij als titel 'Advantage' mee.

"Een titel kan je leiden of misleiden", stelt hij in een interview, "het stemt tot nadenken."

Borremans schildert in pak. Hij vindt dat hoe netter hij gekleed is, hoe beter het schilderij wordt. Respect voor hetgeen waarmee je bezig bent is de drijvende kracht achter zijn werk. Net zoals mensen vroeger met zondagse kleren naar de mis gingen, zo schildert de artiest in zijn eigen mis.

Borremans schrijft ook liedjes en maakt deel uit van een improvisatieband met twee collega's die ze The Singing Painters hebben gedoopt (met Hans Van Heirseele, zang en keyboards, en Merlyn Paridaen, drums). Hij vindt de groep een logisch verlengstuk van zijn beeldend werk dat ook vol rock'n roll zit. De Belgische groep Deus koos trouwens een tekening van hem als cover van hun cd Vantage Point.